„Wstrząsy wtórne” – Arne Dahl (recenzja 525)

Sierpniowa noc, cicha i spokojna. Większość mieszkańców Sztokholmu smacznie śpi, wszak rano rozpoczyna się kolejny dzień pracy. Ulice zdają się wymarłe, gdzieniegdzie jedynie przemyka jakiś cień. W stronę metra podąża samotnie jakiś mężczyzna. Widać, że się waha, przystaje, zastanawia się. Jakby nie do końca był pewien tego, co zamierza właśnie zrobić. Czas ucieka, lada chwila odjeżdża ostatni pociąg linii metra. Tajemniczy jegomość podejmuje ostateczną decyzję i przyspiesza, by na niego zdążyć. Jest tuż tuż zejścia do tunelu metra, gdy nagle ziemia się trzęsie, a z wylotu tunelu bucha gęsty dym. Mężczyzna niewiele myśląc czym prędzej zawraca i pospiesznie oddala się od miejsca zdarzenia. Kim był? Widział go jedynie człowiek, który w przeszłości doświadczył ogromnej traumy, z której do dziś się nie otrząsnął. Kiedyś był kimś ważnym, a dziś widzi nad głowami ludzi ciemne chmury, z czego największą nad własną, a jego myśli często uciekają do krainy paproci…

Mieszkańcami Sztokholmu wstrząsa wiadomość o wybuchu bomby w jednym z wagonów metra. Śmierć na miejscu poniosło kilka osób, a dwie w stanie ciężkim trafiły do szpitala. Czyżby do Szwecji dotarł terroryzm? Czy ma to coś wspólnego z tym, co niedawno miało miejsce w Londynie? Wydarzenie to uznane zostaje jako najdramatyczniejsze zdarzenie w historii kraju, nie mniejsze niż zabójstwo Olofa Palmego, polityka oraz premiera Szwecji, który zginął w 1986 w wyniku udanego zamachu na jego życie. Wkrótce na policję dzwoni przedstawiciel grupy zwanej Święci Rycerze Siffinu i wyznaje, że to oni odpowiedzialni są za tragedię, która wydarzyła się nocą w metrze. Kim są jej członkowie i czemu bombę podłożono akurat w tym jednym konkretnym wagonie pociągu?

Z racji ewidentnego ataku terrorystycznego w sprawę zostają zaangażowane wszystkie jednostki policji, w tym SÄPO (szwedzka służba specjalna odpowiadająca za bezpieczeństwo wewnętrzne i kontrwywiad), MUST (szwedzka agencja wywiadu wojskowego) oraz Komenda Główna Policji na czele z Janem-Olovem Hultinem, który do pomocy angażuje Drużynę A (jednostka specjalna policji do zwalczania przestępczości międzynarodowej). Na jej czele stoi Kristin Holm, która po ostatniej przeprowadzonej przez nich akcji („Ciemna liczba”) została zawieszona na pół roku. Dlatego też teraz zamierza skupić na obecnej sprawie całą swoją uwagę i wykorzystać wszystkie dostępne środki, aby pomyślnie ją rozwiązać, a tym samym przywrócić dobre imię całej Drużynie A. Już wkrótce Holm przekona się, że ta sprawa ma drugie dno i że nie tak prosto będzie doprowadzić do jej rozwiązania.

„Wstrząsy wtórne” to dzieło Arne Dahla – pisarza, krytyka i redaktora, jednego z najwybitniejszych autorów kryminałów w Szwecji. Jego seria o Drużynie A cieszy się niezwykłą popularnością nie tylko wśród jego rodaków, ale również czytelników na całym świecie. „Wstrząsy wtórne” są już dziewiątym jej tomem, ale każdy z nich można spokojnie czytać bez znajomości poprzednich. Miałam przyjemność czytać część zatytułowaną „Ciemna liczba”, w której to Kristin Holm wraz ze swoimi ludźmi zajmowała się sprawą związaną z dziecięcą pornografią. Tym razem na pierwszy plan wysuwa się inny ogólnoświatowy problem, jakim jest terroryzm. Ale to nie wszystko, o czym pisze Dahl. Jasno i wyraźnie ukazuje w swej powieści słabości szwedzkiego systemu prawnego, całego wymiaru sprawiedliwości. Piętnuje jego skostniałość i ślepe podążanie za paragrafami. Uważa, że panuje zbyt liberalne podejście do przepisów. Daje przykłady braków w systemie, a także znacznego ograniczenia wolności działania poszczególnych jednostek organizacji do spraw bezpieczeństwa w kraju. Krytykuje fakt, że przepisy o wiele częściej zabezpieczają interes sprawców, aniżeli ich ofiar. W samej policji dopatruje się tego, iż panują tam uprzedzenia, a także panoszy się mizoginizm. Mamy tu również krytykę służby zdrowia, a zwłaszcza sposób traktowania osób z zaburzeniami umysłowymi: „W konsekwencji przeprowadzonej parę lat temu reformy wypuszczono na ulice mnóstwo umysłowo chorych. Ci ludzie zostali wyrzutkami. Dziś mniej więcej połowa przesiadujących w parkach włóczęgów to ludzie wymagający opieki psychiatrycznej, a nie żadni pijacy czy narkomani.” Dahl zwraca również uwagę jak ważne jest odpowiednie wykształcenie, zwłaszcza w kwestii ewentualnych wrogów kraju: „Powinniśmy wiedzieć więcej. Powinniśmy wiedzieć, o czym mówimy, bo inaczej popadamy w stereotypy i w kółko powtarzamy przesądy. Ale tak nam jest wygodniej. Jasne, że tak jest wygodniej. Nie musimy niczego zgłębiać. Przesąd zawsze jest najprostszym rozwiązaniem. Dla obu stron. To z przesądów rodzą się zamachowcy.” Jak widać autor nie boi się poruszać trudnych i niewygodnych tematów. Jasno i wyraźnie wyraża swoje zdanie w kwestiach tego, co nie wygląda tak, jak wyglądać powinno.

Wcale nie dziwi mnie to, iż Dahl uważany jest za jednego z najważniejszych i najwybitniejszych autorów kryminałów w Szwecji. Mając za sobą dwie jego powieści z czystym sumieniem stwierdzić mogę, iż podoba mi się dosłownie wszystko w jego książkach. Ma doskonały styl. Potrafi stopniować napięcie i przyciągnąć uwagę czytelnika. Jego bohaterowie są prawdziwymi indywidualistami – każdy z nich jest inny, posiada własne cechy charakteru, osobowość, motywy, którymi się kieruje, bogatą przeszłość oraz marzenia związane z przyszłością. Prowadzone przez nich śledztwo rozwijane jest w odpowiednim tempie, ani za wolno, ani za szybko – co rusz dochodzą nowe fakty, coś wychodzi na światło dzienne, a fabuła zmierza w zaskakującym kierunku. Nie sposób przewidzieć jej toru, a tym bardziej jak to wszystko się zakończy. Uwielbiam tego typu dzieła – ciekawe, wciągające, z tajemnicami do odkrycia, wielotorowe, poruszające więcej niż jedną tematykę, z drugim dnem… „Wstrząsy wtórne” to naprawdę kawał dobrego kryminału, który gorąco Wam polecam. Świetna, po prostu świetna książka!

Moja ocena: 5/6

Tytuł oryginalny: Efterskalv
Tłumaczenie: Ewa Wojciechowska
Wydawnictwo: Czarna Owca
Rok wydania: 2014
Seria: Drużyna A, tom 9
Oprawa: miękka
Liczba stron: 456
ISBN: 978-83-7554-518-0